Położony u podnóża Alp Wapiennych Salzburg to miejsce, którym zachwycą się miłośnicy historii, architektury, muzyki i kulinariów. Istniejące od przeszło 1300 lat miasto wydało na świat kilka wybitnych postaci, w tym genialnego kompozytora. Co zostawił on po sobie? Czemu Salzburg nazywany jest perłą baroku? Czego warto skosztować w miejscowych restauracjach i kawiarniach? Wszystkie odpowiedzi znajdują się w tym artykule.

Salzburg – historia miasta Mozarta

Osadnictwo na terenie dzisiejszego Salzburga istniało już ponad 2 tysiące lat temu. Pierwszymi mieszkańcami tych ziem byli Celtowie. W ostatnich wiekach p.n.e. tworzyli oni na brzegach rzeki Salzach luźne społeczności typu wiejskiego.

Pierwsze miasto na tym terenie powstało w I wieku n.e. Założyli je Rzymianie. Nosiło wówczas nazwę Iuvavum. Łaciński ośrodek istniał przez kolejne kilka stuleci. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego Iuvavum stopniowo się wyludniało, aż w zasadzie przestało istnieć.

Na nowo miasto zostało zaludnione w VIII wieku. Wcześniej, w roku 696, bawarski misjonarz św. Rupert założył na polecenie księcia Bawarii w tym miejscu klasztor pw. św. Piotra. Zarówno męski, jak i żeński oddział klasztoru uważany jest za najstarszy tego typu obiekt na całym obszarze niemieckojęzycznym. Św. Rupert jest nie tylko patronem miasta, ale także twórcą nazwy Salzburg. Powstała ona od pokładów soli znajdujących się w okolicy.

Upadek Cesarstwa Niemieckiego w wyniku wojen napoleońskich zmienił mapę polityczną regionu. Na znaczeniu zyskała powstała na jego zgliszczach Austria. Salzburg wszedł w jej skład i pomimo rozpadu cesarstwa w 1918 roku pozostał w jej granicach.

Anschluss Austrii przez III Rzeszę w 1938 roku sprawił, że Salzburg na krótko stał się miastem podlegającym rządowi w Berlinie. Po II wojnie światowej powstała ponownie niepodległa Austria, w której składzie Salzburg znajduje się do dziś.

Bombardowania Salzburga podczas II wojny światowej przyczyniły się do znacznych strat w infrastrukturze. Szczęśliwie jednak przetrwały zabytki, z których słynie Salzburg. Austria dzięki temu zyskała jeden z najpopularniejszych celów wycieczek turystów, którzy mogą podziwiać w nim zarówno średniowieczną, jak i barokową architekturę.

Ulica Getreidegasse i Dom Mozarta

Biegnąca w pobliżu nabrzeża rzeki Salzach ulica Getreidegasse jest głównym deptakiem Salzburga. Miejsce to wypełnione jest punktami usługowymi i warsztatami rzemieślniczymi o długiej historii. Jednym z przykładów jest cukiernia Schatz, istniejąca od niemal 150 lat.

Podczas wizyty na Getreidegasse warto zajrzeć też do cukierni prowadzonej przez potomków Paula Fürsta, twórcę czekoladek Mozartkugel. Wyrabiane są ręcznie z zielonego marcepanu otoczonego nugatem i pakowane w charakterystyczne srebrne folie z wizerunkiem kompozytora. Choć Mozartkugel kupić można w całej Austrii, to właśnie przepis Paula Fürsta z 1890 roku uchodzi za ten wzorcowy.

Na Getreidegasse nie brakuje także nowoczesnych sklepów i hoteli. Niezależnie jednak od tego, kiedy powstały, do nich wszystkich zapraszają szyldy stylizowane na herby średniowiecznych cechów (gildii) i rzemieślników.

Podwórza wielowiekowych kamienic były niegdyś przestrzeniami prywatnymi. Dziś jednak można do nich wejść. Warto do nich zaglądać, by odkrywać kolejne urokliwe kawiarnie, restauracje i sklepy. Największą atrakcją Getreidegasse jest jednak inne miejsce – miejsce narodzin jednego z najważniejszych europejskich kompozytorów.

Choć w Salzburgu urodziło się kilka sławnych osób jak choćby fizyk Christian Doppler i jeden z autorów kolędy pt. „Cicha noc” Joseph Mohr, to właśnie Wolfgang Amadeusz Mozart jest tym najsłynniejszym.

Austriacki kompozytor przyszedł na świat 27 stycznia 1756 roku na trzecim piętrze kamienicy przy Getreidegasse 9. Spędził tam pierwszych 17 lat życia, aż wraz z rodzicami i siostrą przeprowadził się do większego mieszkania przy ul. Makartplatz.

W swoim rodzinnym domu nie spędzał zbyt wiele czasu. Jego ojciec, również kompozytor, szybko zauważył talent muzyczny swojego syna. Wolfgang Amadeusz Mozart spędzał wiele czasu na podróżach do Wiednia i innych miast europejskich.

Dom Mozarta jest dziś muzeum, w którym można obejrzeć oryginalne przedmioty należące do kompozytora. Wśród nich są skrzypce, fortepian i klawikord, na których grał w czasach dzieciństwa i listy wymieniane z rodzicami. Wszystkie meble i sprzęty codziennego użytku w mieszkaniu pozwalają też zobaczyć, jak wyglądało codzienne życie w XVIII wieku.

Co ważne, Dom Mozarta w Salzburgu nie jest jedynym obiektem o tej nazwie. Pełna nazwa muzeum to Dom Urodzenia Mozarta. Podobna atrakcja turystyczna znajduje się w Wiedniu. Przy ulicy Domgasse 5 koło rynku mieści się mieszkanie, w którym Wolfgang Amadeusz Mozart mieszkał w latach 1784 – 1787 ze swoją żoną Konstancją.

Co ciekawego odwiedzić w Salzburgu?

Miasto Mozarta to bez wątpienia jedno z miejsc, którymi może szczycić się Austria. Salzburg pełen jest zabytków, które zachowały swój oryginalny wygląd. Dalej funkcjonuje też kawiarnia, w której niegdyś przesiadywali słynni kompozytorzy.

Stare Miasto

Salzburg to miasto nazywane niekiedy perłą baroku. Potwierdzeniem prawdziwości tego określenia jest właśnie Alter Markt, czyli Stare Miasto. Większość znajdujących się tu budowli powstała właśnie w tamtym okresie.

Nie brak tu jednak także pozostałości architektury średniowiecza. Są nimi choćby zabytkowe kamienice, w tym wyjątkowy budynek o szerokości zaledwie 1,42 m. Ze względu na swoje piękno Stare Miasto w Salzburgu zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Cafe Tomaselli

Najważniejszym miejscem na Starym Rynku jest najstarsza w Europie do dziś istniejąca kawiarnia. Mieszcząca się przy Alter Markt 9 Cafe Tomaselli istnieje nieprzerwanie od 1703 roku.

Swego czasu bywała tu śmietanka artystyczna Salzburga. Oprócz Mozarta przychodził tu również współczesny mu kompozytor Joseph Haydn, a w wieku XX wybitny reżyser i twórca sztuk teatralnych Max Reinhardt.

Oprócz kaw i ciast w Cafe Tomaselli można zjeść wiele potraw śniadaniowych. Do wyboru gości są m.in. jajecznica, omlet, talerz szynek oraz różne gatunki serów. Napoje i potrawy podaje obsługa ubrana w stroje stylizowane na dawne czasy.

Plac Rezydencjalny

Stare Miasto w Salzburgu łączy się z Residenzplatz, czyli Placem Rezydencjalnym. Zaprojektował go w XVII wieku Vinzenzo Scamozzi na zlecenie Wolfa Dietricha von Raitenau, arcybiskupa i księcia Salzburga. Centralnym punktem Residenzplatz jest barokowa fontanna, której motywami są rumaki tryskające wodą z nozdrzy, atleci podtrzymujący misę i delfiny podpierające muszlę z trytonem.

Rezydencja arcybiskupów Salzburga jest udostępniona do zwiedzania. Co ważne, można kupić bilet na cały obszar DomQuartier, czyli kompleks złożony z pałacu i katedry. W rezydencji podziwiać można reprezentacyjne komnaty książąt-arcybiskupów, galerie obrazów sztuki europejskiej i Gabinet Osobliwości.

Katedra w Salzburgu (Dom zu Salzburg)

Katedra w Salzburgu jest najstarszą barokową budowlą wzniesioną na północ od Alp. Jest to trzecia świątynia, którą postawiono w tym miejscu. Zarówno pierwsza, postawiona w 767 roku, jak i druga z roku 1167 roku zostały strawione przez pożary. Istniejącą do dziś katedrę stworzono w latach 1598 – 1628 z inicjatywy arcybiskupa Wolfa Dietricha von Raitenau.

Szczęśliwie pożar z 1598 roku nie zniszczył całego wyposażenia świątyni. Przetrwały do dziś zarówno dwie romańskie rzeźby lwów z XIII wieku, jak i starsza o stulecie chrzcielnica, w której ochrzczono Mozarta.

Festiwal Salzburski

Plac Katedralny w Salzburgu jest ponadto miejscem, w którym od ponad 100 lat odbywa się najsłynniejsze wydarzenie kulturalne w mieście. Festiwal Salzburski został zorganizowany po raz pierwszy w 1920 roku z inicjatywy Maxa Reinhardta.

Tradycyjnie wystawiana jest tu pierwsza sztuka, którą zaprezentowano publiczności na festiwalu w 1920 roku, jaką jest „Jedermann” Hugo von Hofmannsthala. Oprócz spektakli teatralnych odbywają się tu koncerty muzyki klasycznej.

Barokowe kaplice w kościele franciszkanów

Nieopodal Placu Katedralnego znajduje się Franziskanergasse, ulica, na której mieści się jeden z najstarszych budynków w mieście. Franziskanerkirche powstał już VIII wieku. W toku dziejów był wielokrotnie przebudowywany, będąc dziś mieszanką stylów romańskiego, gotyckiego i barokowego.

We wczesnośredniowiecznym stylu romańskim wykonana jest nawa główna kościoła oraz marmurowa rzeźba lwa. Nad nimi wznosi się gotyckie sklepienie krzyżowo-żebrowe ze smukłymi, strzelistymi kolumnami. Całość uzupełnia 9 kaplic, typowo dla baroku bogato rzeźbionych i złoconych.

Twierdza Hohensalzburg

Długa na 250 m i szeroka na 150 m Hohensalzburg góruje nad miastem już od XI wieku. Została oddana do użytku w 1077 roku w celu ochrony rosnącego w siłę i bogactwo arcybiskupstwa. Początkowo przypominała bardziej średniowieczny gród otoczony drewnianą palisadą.

Dzisiejszy kształt Hohensalzburg zyskał za panowania Leonharda von Keutschacha w XV wieku, stając się jednym z największych zamków w Europie. Położona na stromym wzgórzu twierdza nigdy nie została zdobyta. W późniejszych wiekach była wykorzystywana jako rezydencja świeckich zarządców Salzburga, a w pierwszej połowie XX wieku także jako więzienie.

Obecnie zdobycie Hohensalzburg jest już bardzo proste. U podnóża Festunggasse jest przystanek kolejki wwożącej turystów na szczyt. Oprócz panoramy miasta i gór zwiedzać można tu komnaty z wystrojem z początku XVI wieku. Innymi atrakcjami są zbrojownia i muzeum marionetek. W Hohensalzburg odbywają się także koncerty muzyki klasycznej.

Pałac i Ogrody Mirabell

Pałac ten wybudowano w 1606 roku z polecenia Wolfa Dietricha von Raitenau. W największym i najpiękniejszym z pomieszczeń, Sali Marmurowej dawniej odbywały się bankiety. Grał tu także Leopold Mozart, a potem także jego dzieci Wolfgang Amadeusz i Maria Anna.

Po opuszczeniu murów Pałacu Mirabell warto zajrzeć do ogrodów. Zaprojektowane i utrzymane są w stylu barokowym charakteryzującym się ścisłym przestrzeganiem geometrycznych kształtów roślin i alejek. Największymi atrakcjami Ogrodów Mirabell są fontanny: z pegazem i symbolizująca żywioły. Jest tu także ogród różany, palmiarnia i teatr plenerowy.

Pałac Hellbrunn

Wygnanie Wolfa Dietricha von Raitenau w 1612 roku przez księcia bawarskiego Maksymiliana I nie sprawiło bynajmniej, że przeminął czas wielkich projektów architektonicznych. Projektujący jednocześnie katedrę salzburską Santino Solari otrzymał zlecenie stworzenia koncepcji pałacu dla nowego arcybiskupa Markusa Sittikusa.

W ten sposób powstał Hellbrunn – prywatna rezydencja z ogrodami urządzonymi w stylu modnego wówczas manieryzmu. Do dziś ostały się tu wodne organy i teatr mechaniczny. Ogród pałacowy pełen jest też fontann. Zabytkowe wnętrza pałacu Hellbrunn są celem nie tylko turystów, ale także par, które urządzają w nim wesela i sesje fotograficzne.

Salzburskie browary

Nie tylko pyszny czarny trunek z Cafe Tomaselli jest tym, co wyróżnia Salzburg. Austria ma również swoje, choć mniej znane niż niemieckie, tradycje piwne. W mieście Mozarta piwo warzy się już od ponad 600 lat.

Największą piwną dumą Salzburga jest browar Stiegl. Istnieje nieprzerwanie od 1492 roku. Współcześnie, poza klasycznymi lagerami (także owocowymi) i pilsami, w browarze warzone są piwa w kilkunastu stylach. Skosztować można m.in. pale ale, IPA oraz barrel aged (np. porterów i RIS-ów) leżakowanych w beczkach po whisky, burbonie lub winie. Dostępne są także piwa bezalkoholowe.

Spośród pozostałych 9 browarów działających w Salzburgu i okolicach warto spróbować piw od ojców augustianów warzących nieprzerwanie od 1621 roku. Inne warte polecenia wyroby oferują Die Weisse, Kaltenhausen i Trumer. Swoje warzelnie mają także niektóre restauracje.

Perła baroku, jaką jest Salzburg, pozwala zobaczyć wzorcowe XVII-wieczne miasto. To również miejsce dla miłośników kultury wysokiej i smakoszy chcących popróbować smacznych słodyczy, kaw i piw tworzonych według starych receptur. Salzburg jest jednym z tych miejsc, które koniecznie trzeba zobaczyć, udając się do Austrii.